Jak Świadkowie Jehowy zapatrują się na Głosowanie?

(...) Jeśli jednak chodzi o oddanie głosu na określonego kandydata, każdy Świadek podejmuje osobistą decyzję zgodną ze swym sumieniem wyszkolonym na podstawie Biblii oraz ze zrozumieniem swej odpowiedzialności przed Bogiem i państwem. (...)
W świetle powyższych zasad biblijnych Świadkowie Jehowy w wielu krajach korzystają z zagwarantowanej prawem wolności i postanawiają nie uczestniczyć w wyborach. Co jednak powiedzieć o sytuacji, gdy na obywateli nakłada się obowiązek głosowania? W takim wypadku każdy Świadek musi sam podjąć decyzję zgodnie ze swoim sumieniem i zasadami wyłuszczonymi w Biblii. Jeśli ktoś postanawia pójść do lokalu wyborczego, jest to jego sprawa. O tym co tam robi, wie tylko on i Stwórca. (Niektórych może gorszyć, że w czasie wyborów w jakimś kraju jedni Świadkowie udają się do lokali wyborczych, a drudzy nie. Mogą sobie myśleć" "Świadkowie Jehowy są niekonsekwentni". Ale tacy ludzie powinni pamiętać, że w sprawach sumienia każdy chrześcijanin musi sam podejmować decyzje przed Jehowa Bogiem.

Komu były potrzebne te prześladowania?

27 lat wcześniej głosiciel był przekonywany, że Bóg zabraniu mu udziału w głosowaniu, wyborach. To nie Bóg wcześniej wysyłał tych ludzi do więzień za nie branie udziału w głosowaniu, ale 'niewolnik'? Iluż ludzi straciło zdrowie, życie w więzieniach, pozostawiając współmałżonków i dzieci na laskę losu. Komu były potrzebne płacenie drogich kolegiów? Ale przecież "niewolnik" nie ponosił żadnych kosztów z tym związanych. Zbijał chwilowy kapitał, sprowadzając na tych ludzi sztuczne prześladowania, które miały przekonywać ich, że idą jedyną droga do Boga.

"Bito ich po piętach i po plecach, ponieważ odmówili brania udziału w czynnościach, które naruszałyby ich chrześcijańską neutralność.

Podwójna moralność "niewolnika"

Publikacje "Strażnicy" przodowały w rozgłaszaniu na cały świat każdego błędu, każdego dowodu obłudy znalezionego w tych organizacjach. Podkreślały one podobieństwo pomiędzy zwodzicielską działalnością współczesnych przywódców religijnych a postępowaniem faryzeuszy z czasów współczesnych Jezusowi. Przedstawiały zarazem jasno swoje własne stanowisko, polegające na ścisłym trzymaniu się sprawiedliwych norm, na moralnej prawości oraz na szczerym i uczciwym postępowaniu w każdej dziedzinie.

Prześladowanie w Malawi i korupcja w Meksyku

Dokładnie z tego właśnie powodu pewna informacja, ujawniona w czasie, kiedy Ciało Kierownicze debatowało nad problemem służby zastępczej, stała się dla mnie wiadomością nad wyraz niepokojącą. Informacja ta - a nadeszła ona z Meksyku - już sama w sobie była czymś sensacyjnym. Jednak dla mnie bardziej niepokojącym okazał się ujawniony dzięki niej ostry kontrast pomiędzy stanowiskiem organizacji przyjętym wobec tego kraju, a stanowiskiem wobec innego, leżącego w Afryce Wschodniej państwa - Malawi (dawniejszej Nyasaland).
(.) Na tle okoliczności odnoszących się do sytuacji w Malawi, rozważmy teraz informacje, które wypłynęły w czasie dyskusji Ciała Kierowniczego na temat służby zastępczej. Wiele stwierdzeń, które padły ze strony członków Ciała w tej sprawie, jest wyrazem surowej i sztywnej postawy, do której zachęcano Świadków w Malawi. Ilustrują to zamieszczone poniżej wypowiedzi:

"Nawet jeśli kryje się w tym najmniejsza sugestia kompromisu, lub wątpliwość, nie powinniśmy tego robić".
"Nie może być żadnego kompromisu (.) znowu trzeba postawić sprawę jasno, że postawą błogosławioną przez Jehowę jest: neutralność, żadnej wspólnoty ze światem, zachowanie czystości względem oręża tego świata - tzn. względem religii, polityki i wojska - nie popieranie tego ani w sposób pośredni, ani bezpośredni. Nie chcemy żadnych szarych dziedzin, chcemy dokładnie wiedzieć, gdzie - jako nie idący na kompromis chrześcijanie - stoimy.
"(.) Wykonywanie pracy cywilnej zamiast odbywania służby wojskowej jest milczącym, pośrednim uznaniem zobowiązania człowieka wobec maszyny wojennej "cezara" (.) Dlatego też od chrześcijan nie można wymagać poparcia dla prawa wojskowego czy to w sposób bezpośredni, czy pośredni."
"Dla Świadka Jehowy powiedzieć sędziemu, że jest chętny do pracy w szpitalu lub do innej podobnej pracy, oznaczałoby robienie interesu z sędzią i złamanie tym samym wierności Bogu."
"Zgoda na zastępczą służbę cywilną jest formą moralnego wsparcia dla całego systemu."
"Wszyscy, na całym świecie, powinniśmy mieć jednakowe stanowisko. Powinniśmy być w tej sprawie zdecydowani (.) Jeśli pozwolimy braciom na taki liberalizm, będziemy mieli problemy (.) sumienia braci należy kształtować."
"Jeśli ulegniemy cezarowi, nie wydamy świadectwa."
"Ci, którzy akceptują służbę zastępczą, wybierają łatwe wyjście."

Zdumiewa mnie fakt, że w tym samym czasie, kiedy padały te mocne, bezkompromisowe stwierdzenia, ci, którzy je wypowiadali, byli świadomi sytuacji w Meksyku. Gdy każdemu członkowi Ciała Kierowniczego dostarczyłem kopię przeglądu nadesłanych z komitetów oddziałów raportów na temat służby zastępczej, załączyłem też to, co nadesłano z komitetu oddziału w Meksyku. Oto zawarty w nim fragment, traktujący o "wojskowym dowodzie tożsamości":
"Wojskowy dowód tożsamości" powinno się otrzymać na podstawie odbycia rocznej służby wojskowej. Ci, którzy posiadają "dowód", mają obowiązek zgłoszenia się na wezwanie (państwa), czy to w związku z mobilizacją sił, czy przynajmniej dla zaznaczenia swojej obecności. (Artykuły od 136 do 139, s. 6).
Jednak pomimo tego, że prawo zabrania wojskowym i pracownikom komend rekrutacyjnych wydawania dowodów w sposób nielegalny - na przykład za opłatą pieniężną - duża większość urzędników łamie te prawa. (Artykuły 50 i 51, s. 21; Artykuł 3, s.29; Instrukcja numer 1 z 16 września 1977 r., s. 2, § 3 i 4).
Prawie każda osoba pod jakimkolwiek pretekstem może uniknąć służby wojskowej płacąc urzędnikowi za odnotowanie jej obecności na cotygodniowych ćwiczeniach (co sprawia wrażenie regularnej obecności) lub płacąc za całość od razu i otrzymując odpowiedni pod względem prawnym dokument. W Meksyku jest to praktyka powszechna. Rząd meksykański stara się zapobiec wydawaniu przez urzędników dokumentów dotyczących służby wojskowej osobom, które nie odbyły takiej służby i w przypadku których wydanie takich dokumentów nie ma żadnej podstawy prawnej. Ostatnio pewien generał powiedział, że Prezes Republiki, Licenciado Jose Lopez Portillo, obecny na uroczystości przysięgi na flagę w dniu 5 maja 1978 r., powiedział do 100 000 poborowych, że "armia nie będzie tolerować nielegalnych praktyk wydawania wojskowych dowodów tożsamości". Generał powiedział: "Zobowiązaliśmy się w krótkim okresie czasu doprowadzić do tego, że ostatnie przypadki łamania prawa dotyczącego służby zostaną wykorzenione i młodzi ludzie będą mogli udać się do Miejskich Komend Rekrutacyjnych po swoje dowody" (zob. "El Heraldo" z 6 maja 1978 r.).

Jakie było stanowisko Świadków Jehowy w sprawie takich "nielegalnych" operacji dotyczących omawianego przedmiotu? W liście, który nadszedł z komitetu oddziału czytamy dalej:

Młodzi Świadkowie w Meksyku nie mieli żadnych trudności w związku ze służbą wojskową. Chociaż prawa dotyczące służby wojskowej są bardzo szczegółowe, ogólnie rzecz biorąc nie są one ściśle przestrzegane. Jeśli Świadek, osiągnąwszy wiek poborowy, nie zgłosi się ochotniczo do komendy rekrutacyjnej, urząd nie wzywa go do zgłoszenia się. Z drugiej strony ci, którzy posiadają "dowody" i należą do jednej z rezerw, nigdy nie bywają wzywani. Muszą zgłaszać się jedynie wtedy, gdy na skutek przejścia z jednej rezerwy do drugiej należy ostemplować ich "dowody". Nie wiąże się to jednak z żadną ceremonią. Chodzi jedynie o stawienie się w biurze w celu dokonania ostemplowywania "książeczek".
"Książeczka" jest dokumentem stwierdzającym tożsamość. Używa się jej jako dowodu tożsamości przy staraniach o zatrudnienie, choć nie jest ona w tym wypadku nieodzowna. Dokument ten jest natomiast konieczny, jeśli chce się otrzymać paszport. Nie można opuścić kraju nie posiadając "książeczki", chyba, że uzyska się specjalne zezwolenie od władz wojskowych. Świadkowie, którzy chcą uzyskać "książeczkę", udają się do komend rekrutacyjnych, rejestrują się i natychmiast otrzymują taki "dowód", który nie jest oczywiście kompletny, tzn. nie jest jeszcze ważny. Następnie, aby go zalegalizować, udają się do znanej sobie, wpływowej osoby lub też bezpośrednio do urzędnika. Muszą za to zapłacić pewną sumę pieniędzy (taką mianowicie, o jaką zostaną poproszeni). W taki sposób Świadkowie otrzymują swoje "książeczki", w taki też sposób większość z nich je otrzymała.

Stanowisko braci w Meksyku w odniesieniu do tej sprawy było rozważane przez Towarzystwo wiele lat temu. Od czasu, jak bracia udali się do Towarzystwa w celu zbadania tej sprawy, zostaliśmy poinformowani, jak mamy postępować, i tego się trzymamy. (Zob. załączoną kopię).

(.) Udałem się do Meksyku kilka dni po 15 listopada 1978 r., czyli po tej sesji Ciała Kierowniczego, na której sprawa służby zastępczej stanęła w martwym punkcie. Zostało mi zlecone odwiedzenie Oddziału w Meksyku, jak również Oddziałów w kilku innych krajach Ameryki Środkowej. W czasie spotkania z Komitetem Oddziału w Meksyku, została przez tenże Komitet podniesiona sprawa opisanych w raporcie praktyk. Powiedzieli oni, że straszne prześladowanie Świadków Jehowy w Malawi, spowodowane ich odmową zakupienia legitymacji partyjnej, zaniepokoiła sumienia wielu Świadków w Meksyku. Wyjaśnili mi jednak, że ich rada, tzn. rada Komitetu udzielona meksykańskim Świadkom, była w pełni zgodna z radą, jaką Oddział otrzymał z centrali światowej. Jaka była ta rada? Niektórym może być trudno uwierzyć w to, że taka rada została udzielona rzeczywiście, lecz jest na to dowód przedstawiony przez Komitet Oddziału. Poniżej zamieszczam najpierw treść listu do Towarzystwa:
N.H. Knorr                                        4 lutego 1960 r.        Nr 123
124 Columbia Heights
Brooklyn 1, Nowy Jork

Drogi Bracie Knorr:
Mamy dwa pytania, co, do których chcielibyśmy znać stanowisko Towarzystwa. Po pierwsze, mamy przypadek ojca pewnej dziewczyny, który jest sługą zboru. Jego córka jest mężatką i razem ze swym mężem byli Świadkami Jehowy i należeli do zboru w którym jej ojciec, pełnił funkcję nadzorcy. Zięć został jednak wyłączony, ponieważ miał inną kobietę. W okresie kilku lat założył on dwie rodziny: jedną ze swą legalną żoną, a naszą siostrą w prawdzie, z którą żyje w do-mu swego teścia - jak wspomnieliśmy, sługi zboru - i równocześnie rodzinę z tą drugą kobietą. Oczywiście cały czas pozostaje wyłączony. Lecz z powodu postawy teścia tego niegodziwego człowieka, który pozwala mu mieszkać ze swą córką w swoim własnym domu, powstało w zborze wiele zamieszania i niezgody tak, że na przestrzeni lat wiele osób odeszło i zbór ten jest w bardzo złym stanie. Pytanie brzmi: Czy córka ma prawo żyć z tym człowiekiem? To prawda, że jest on jej oficjalnym mężem, lecz jednocześnie posiada inną rodzinę. Czy teść postępuje słusznie, pozwalając temu człowiekowi żyć ze swoją córką, a siostrą w wierze, w swoim domu? Chcielibyśmy znać stanowisko Towarzystwa w tej sprawie po to, abyśmy wiedzieli, jak mamy postąpić z tym przypadkiem.
Inna sprawa, z którą musimy się tu uporać, dotyczy obowiązku odbycia szkolenia wojskowego. Po szkoleniu, które trwa rok, otrzymuje się dokument stwierdzający jego odbycie, który to dokument jest podstawowym zaświadczeniem zapewniającym paszport czy prawo jazdy oraz umożliwiającym dokonanie wielu transakcji prawnych. Bracia rozumieją chrześcijańskie stanowisko neutralności w takich sprawach, ale wielu z nich płaci pewnym urzędnikom, a ci załatwiają im dokumenty wojskowe. Czy jest to postępowanie właściwe? Jeśli któryś z braci rzeczywiście bierze udział w szkoleniu, stosuje się względem niego następującą politykę: ponieważ poszedł on na kompromis, nie zostanie przez nas wyznaczony na sługę przez okres co najmniej 3 lat. Lecz jest pewien brat, który prawdopodobnie jest sługą, nawet sługą obwodu, posiada swój dokument wojskowy, którego używa niejednokrotnie w transakcjach prawnych, a mimo to ćwiczeń faktycznie nie odbył. Co jest słuszne w odniesieniu do niego? Było i jest zwyczajem wśród braci płacenie pewnej sumy pieniędzy, aby zabezpieczyć w ten sposób swój dokument wojskowy. Wielu spośród tych braci służy teraz w charakterze sług obwodu lub sług zboru. Czy ludzie ci żyją w kłamstwie, czy też jest to po prostu jeden z elementów tego wypaczonego systemu rzeczy? Czy mamy przejść obok tego obojętnie, czy też należy coś z tym zrobić. W tym kraju jest wiele nieprawidłowości. Policjant przyłapie cię na jakimś wykroczeniu drogowym i zaraz zaczyna wypisywać swój "mordida" lub oczekuje małej łapówki w wysokości 40 centów. Każdy wie, że nie ma on prawa tego robić, ale dają mu 5 pesos, aby uniknąć jeżdżenia na komisariat, tracenia czasu i tracenia aż 50 pesos. Jest to tutaj zwyczajem, powszechną praktyką. Czy zdobycie w taki sposób dokumentu wojskowego należy zaliczyć do tego rodzaju zwyczajów? Rada Brata w tej sprawie zostanie przez nas mile przyjęta.
Służący Jehowie wraz z Bratem

Czytelnik miał okazję przeczytać kopię listu, przesłanego z Oddziału w Meksyku do prezesa Towarzystwa. (Jest to kopia kalkowa, zatrzymana w dokumentach Oddziału. W odróżnieniu od oryginału, kopia nie nosi zwykle podpisów). Paragraf drugi tego listu zawiera pytanie Oddziału dotyczące dawania łapówek za sfałszowane dokumenty wojskowe.
Jaką odpowiedź otrzymali oni na swoje pytanie? Nadeszła ona w dwustronicowym liście z Towarzystwa noszącym datę 2 czerwca 1960 r. Druga strona przedstawionego mi przez Komitet Oddziału listu dotyczyła problemu służby wojskowej. Poniżej znajduje się treść tej strony listu zawierająca radę udzieloną przez Towarzystwo w odpowiedzi na postawione pytania.
La Torre Del Vigia
Callada Melchor Ocampo No. 71
Mexico 4, D.F
Mexico
2 czerwca, 1960, (157),  strona druga.

Opisany powyżej sposób postępowania byłby niepotrzebny. Główna przeszkoda - tzn. cudzołóstwo tego człowieka - byłaby usunięta. W związku z powyższym sprawa będzie musiała być przedstawiona bardzo jasno i niedwuznacznie zarówno słudze zboru, jak i jego córce. Sługa zboru będzie zmuszony zrobić pierwszy krok we właściwym kierunku, a to w interesie zboru, dla którego - ze względu na swoje postępowanie - jest przeszkodą. Lecz jeśli odmówi wyrzucenia cudzołożnego zięcia i będzie nadal dostarczał powodu do zgorszenia zborowi, zakłócając jego jedność oraz pokój serca i umysłu, jeśli zatem nie postąpi zgodnie z tą sugestią, wówczas musi być usunięty ze swego stanowiska sługi zboru.
Co do tych, którzy otrzymują zwolnienie ze szkolenia wojskowego na podstawie transakcji pieniężnej z zaangażowanymi w to urzędnikami, traktujemy to na równi z tym, co się robi w innych krajach Ameryki Łacińskiej, gdzie bracia płacą za swe zwolnienie za pośrednictwem pewnych urzędników wojskowych po to, aby zachować swą wolność dla działalności teokratycznej. Jeśli członkowie instytucji wojskowej chcą przyjąć taki sposób załatwiania sprawy, tzn. za opłatą pieniężną, to jest to odpowiedzialność tychże przedstawicieli organizacji państwowej. W takim wypadku płacone pieniądze nie idą na potrzeby instytucji wojskowej, lecz są przywłaszczone przez jednostki, które podejmują się załatwienia takiej sprawy. Jeśli sumienia niektórych braci pozwalają im skorzystać z takiego układu dla zachowania swej wolności, nie mamy nic przeciwko temu. Oczywiście jeśliby z powodu swych operacji popadli w jakiekolwiek kłopoty, muszą radzić sobie  z nimi sami, my nie możemy im w tym wypadku zaoferować żadnej pomocy. Lecz jeśli operacja taka jest tam powszechna i uznana przez inspektorów, którzy nie robią żadnych dochodzeń co do stanu faktycznego sprawy, to można ją uznać za dopuszczalną w imię większych korzyści. W sy-tuacji pogotowia wojskowego bracia ci, posiadający swoje dokumenty, będą zobowiązani podjąć decyzję, z której nie zdołają wyplątać się za pieniądze; ich odwaga zostanie poddana próbie, będą musieli określić swoje stanowisko oraz dowieść, że w decydującej dla nich próbie opowiadają się za chrześcijańską neutralnością.
Wierni Wam i oddani w służbie Królestwa
                                                    B.T. Towarzystwo "Strażnica"
w Pensylwanii

Chociaż list Oddziału był adresowany do prezesa Knorra, odpowiedź opatrzona stemplem korporacji z podpisem była najwyraźniej udzielona przez wiceprezesa Freda Franza, który - jak stwierdzono wcześniej - był przez prezesa Knorra regularnie proszony o określanie linii postępowania Towarzystwa w sprawach tego rodzaju. Język odpowiedzi jest tu typowy dla wiceprezesa.
Wyrażenia zawarte w tym liście są godne zwrócenia uwagi. Warto poświęcić nieco czasu, aby cofnąć się i porównać je ze stwierdzeniami członków Ciała Kierowniczego, którzy debatowali nad problemem służby zastępczej. Stwierdzenia, które wówczas padały, "nie owijały sprawy w bawełnę" ani nie szukały gładkich słów, lecz były często dosadne, a nawet pełne emocji.
W udzielonej na pytanie braci z Meksyku odpowiedzi Towarzystwo opuściło słowo "łapówka", a zastąpiło je wyrażeniem "transakcja pieniężna", "wpłacenie honorarium". Nacisk został położony na fakt, że pieniądze idą do kieszeni jednostki, a nie na konto "instytucji wojskowej", co miało widocznie poprawiać moralny charakter "transakcji". List mówi, że taki sposób załatwiania sprawy jest "tam powszechny" i jak długo inspektorzy nie dochodzą "stanu faktycznego sprawy", tak długo można uznać sposób ten za "dopuszczalny" w imię "większych korzyści". Kończy się wzmianką o pozostaniu wiernym w czasie przyszłych, decydujących prób". Jeśliby ten sam list wyrazić językiem, jakim  w czasie debat nad służbą zastępczą posługiwali się członkowie Ciała Kierowniczego, myślę, że brzmiałby on mniej więcej tak:

"Dawanie łapówek skorumpowanym urzędnikom praktykowane jest przez Świadków Jehowy w innych krajach Ameryki Łacińskiej. Jeśli ludzie machiny wojennej chcą się dać przekupić, ryzyko należy do nich. Ostatecznie nie płacicie łapówki samej machinie wojennej, a tylko pułkownikowi czy też innemu oficerowi, który wkłada ją do własnej kieszeni. Jeśli sumienia braci pozwalają im robić "interes" z przekupnymi urzędnikami, nie będziemy się sprzeciwiać. Oczywiście, jeśli wpadną w kłopoty, nie powinni u nas szukać pomocy. Ponieważ każdy tam to robi, a inspektorzy nie robią problemu ze sfałszowanych dokumentów, to i wy - w Oddziale - możecie patrzeć na to w podobny sposób. Gdy wybuchnie wojna, będzie dosyć czasu na zamartwianie się o sprawę neutralności.
Wierni Wam i oddani w Służbie Królestwa.

Nie mam intencji, aby być sarkastycznym. Nie wydaje mi się również, aby to, co powiedziałem, było sarkazmem. Myślę, że jest to właściwa prezentacja rady, jaką Towarzystwo udzieliło Oddziałowi w Meksyku. Wyrażona została ona językiem praktycznym, wolnym od eufemizmów, bardziej przypominającym ten, jakim posługiwali się członkowie Ciała Kierowniczego na wspomnianych przeze mnie posiedzeniach.
Oto powód, dla którego informacja ta wywołała u mnie taki szok: w tym samym czasie, gdy Towarzystwo wysłało list stwierdzający, że "nie będzie się sprzeciwiać", jeśli Świadkowie z Meksyku stojący wobec powołania do wojska zechcą "wyplątać się z tego za opłatą pieniężną", mnóstwo młodych ludzi w Republice Dominikańskiej spędzało - z powodu odmowy wzięcia udziału w identycznym szkoleniu - najlepsze lata swego życia w więzieniu. Niektórzy, tacy jak Leon Glass i jego brat Enrique, zostali skazani za odmowę dwu - lub trzykrotnie, spędzając w sumie dziewięć lat swej młodości za kratami. Prezes i wiceprezes Towarzystwa odwiedzili w tym okresie Republikę Dominikańską, odwiedzili na-wet więzienie, w którym wielu z tych ludzi było przetrzymywanych. Nie pojmuję, w jaki sposób można było być świadomym sytuacji więźniów w Dominikanie, a jednocześnie zgadzać się na dwuznaczne rozwiązania w Meksyku.
Cztery lata po wysłaniu do Meksyku listu ze wspomnianą radą, miał miejsce pierwszy wybuch gwałtownych ataków skierowanych przeciwko Świadkom Jehowy w Malawi (był to rok 1964). Wynikł problem zapłacenia za legitymację partyjną. Zgodnie z opinią Oddziału w Malawi, kupno legitymacji byłoby naruszeniem chrześcijańskiej neutralności, a przez to kompromisem niegodnym prawdziwego chrześcijanina. Centrala światowa wiedziała, że takie właśnie było stanowisko Oddziału. Ataki ustały po pewnym czasie, aby wybuchnąć na nowo w 1967 roku. Były one tak gwałtowne - wręcz dzikie - że tysiące Świadków było zmuszonych do ucieczki ze swego rodzinnego kraju. Raporty o mnożących się, przerażających okrucieństwach zaczęły "zalewać" światową centralę.
W jaki sposób wieści te oddziaływały na sumienia członków Ciała Kierowniczego w kontekście stanowiska powziętego przez nich w stosunku do Meksyku? W Malawi Świadkowie byli bici i torturowani, kobiety gwałcone, ich domy i pola niszczone, całe rodziny zmuszone do ucieczki z kraju, mimo to zdecydowanie trzymali się oni stanowiska Organizacji, że kupno legitymacji partyjnej byłoby aktem zdrady moralnej. W tym samym czasie w Meksyku Świadkowie dawali łapówki urzędnikom wojskowym za wypełnienie rubryk dokumentu fałszywie stwierdzającego, że spełnili swój obowiązek służby wojskowej. Gdy ktoś udawał się z tym problemem do Oddziału, pracownicy tegoż Oddziału postępowali zgodnie z radą Towarzystwa - nie mówili nic, co wskazywałoby, że w jakikolwiek sposób jest to sprzeczne z normami Organizacji lub też zasadami Słowa Bożego. Jak czuli się ludzie piastujący w Organizacji miejsca najwyższej władzy wiedząc o tym wszystkim? Rozważmy:
Dziewięć lat po napisaniu swego pierwszego listu Oddział w Meksyku wysłał drugi list, noszący datę 27 sierpnia 1969 r., adresowany również do prezesa Knorra. Tym razem zwrócono uwagę na pewien punkt, który w odczuciu Komitetu Oddziału został przeoczony. Zamieszczony poniżej fragment pochodzi z trzeciej i czwartej strony listu udostępnionego mi przez personel Oddziału. Podkreśliłem główne sprawy, na których koncentrował się Oddział:

Pytanie. W czasie spotkania Oddziału w czerwcu dyskutowano sprawę przedstawioną na stronach 34 i 35 "Aid to Answering" (Pomocy w Odpowiedziach). Z racji sposobu, w jaki na przestrzeni lat sprawa służby wojskowej była załatwiana u nas, zwróciłem na tę sprawę uwagę pewnych braci. Ponieważ jednak pomyślałem, że mogłem zapomnieć o jakichś szczegółach sprawy, doszedłem do wniosku, że najlepiej będzie odczekać, napisać do was i poczekać na odpowiedź. Przeszukawszy kartoteki znaleźliśmy list z datą 4 lutego 1960 r. nr 123, w którym to liście postawiono pytanie: co robić wobec faktu, że wielu braci płaci pewną sumę pieniędzy za otrzymanie dokumentu wydawanego mężczyznom w wieku poborowym. Zadając pytanie nie wspomniano jednak, że otrzymujący ten dokument zostaje tym samym przeniesiony do pierwszej rezerwy, podlegającej powołaniu w przypadku, gdy powstaje sytuacja wyjątkowa, z którą armia mundurowa nie jest w stanie sobie poradzić. W naszym pytaniu chodzi więc o to: Czy ten pominięty szczegół zmienia zasadę postępowania określoną w Waszym liście z 2 czerwca 1960 (157) na stronie drugiej, który to list był odpowiedzią na nasze, wspomniane wyżej pismo? Wasz list stwierdzał: "Co do tych, którzy otrzymują zwolnienie ze szkolenia wojskowego na podstawie transakcji pieniężnej z urzędnikami w to zaangażowanymi, traktujemy to na równi z tym, co się robi w innych krajach Ameryki Łacińskiej, gdzie bracia płacą za swe zwolnienie za pośrednictwem pewnych urzędników wojskowych po to, aby zachować swą wolność dla działalności teokratycznej. Jeśli członkowie instytucji wojskowej godzą się na taki sposób załatwiania sprawy, tzn. za opłatą pieniężną, to jest to odpowiedzialność tychże przedstawicieli organizacji państwowej. W takim wypadku płacone pieniądze nie idą na potrzeby instytucji wojskowej, lecz są przywłaszczone przez jednostki, które podejmują się załatwienia takiej sprawy. Jeśli sumienia niektórych braci pozwalają im, w imię zachowania swej wolności, skorzystać z takiego układu, nie mamy nic przeciwko temu. Oczywiście, jeśliby z powodu swych operacji popadli w jakiekolwiek kłopoty, muszą radzić sobie z nimi sami, my nie możemy im w tym wypadku zaoferować żadnej pomocy. Lecz jeśli operacja taka jest tam powszechna i uznana przez inspektorów, którzy nie robią żadnych dochodzeń co do stanu faktycznego sprawy, to można ją uznać za dopuszczalną w imię większych korzyści. W sytuacji pogotowia wojskowego bracia ci, posiadający swoje dokumenty, będą zobowiązani podjąć decyzję, z której nie zdołają wyplątać się za pieniądze, ich odwaga zostanie poddana próbie, będą musieli określić swoje stanowisko oraz dowieść, że w decydującej dla nich próbie opowiadają się za chrześcijańską neutralnością". Zacytowany fragment waszego listu określa to, do czego się stosowaliśmy.
Zdaje się jednak, że może nastąpić pewna modyfikacja, gdy zostanie wzięte pod uwagę to, że bracia ci znajdują się w pierwszej rezerwie. Oczywiście wygląda na to, że błogosławieństwo Jehowy spoczywa tutaj na jego sługach, ponieważ na przestrzeni tych lat praca rozwijała się bardzo dobrze, pomimo iż większość sług okręgu, obwodu i członków rodziny "Bethel" skorzystała z tej procedury. Informacje od Was odnośnie tego, czy należy wprowadzić zmianę, czy też nie, przyjęli byśmy z dużym uznaniem. Jeśli zostałaby wprowadzona zmiana i dotychczasowa procedura zostałaby porzucona, bracia nie mogliby wprawdzie otrzymywać paszportów, lecz wciąż mieliby możliwość uczestniczyć w zjazdach i kongresach krajowych. Jeśli zmiana zostanie wprowadzona, jaka będzie sytuacja tych, którzy znajdują się w pierwszej rezerwie? W jaki sposób podchodzić do tej sprawy? Będziemy czekać na waszą odpowiedź w tej kwestii.
Budowa naszego nowego budynku posuwa się bardzo dobrze. Czekamy na jej zakończenie i wykorzystanie budynku dla chwały Jehowy oraz dla zbudowania zgromadzających się tam braci. Zapewniam was o mojej miłości i życzę wam wszystkiego najlepszego.
Wasz brat i współsługa.

Nadesłana odpowiedź, nosząca datę 5 września 1969 r., opatrzona jest stemplem korporacji z Nowego Jorku, lecz znajdujący się w liście symbol wskazuje, że została ona udzielona przez prezesa za pośrednictwem sekretariatu ("A" jest symbolem prezesa, "AG" symbolem jednego z jego sekretarzy). Światowa centrala